Cách cúng 30 Tết theo văn hóa cổ truyền

Với người Việt Nam, bữa cơm tất niên chiều 30 Tết là khoảnh khắc thiêng liêng của mọi gia đình. Là bữa cơm đoàn viên, gắn kết mọi thành viên, các thế hệ trong gia đình. Theo quan niệm xưa, gia đình nào càng đông đủ các thế hệ cùng dự bữa tất niên chứng tỏ gia đình đó “phúc lộc đề đa”, càng có nhiều may mắn. Bên cạnh ý nghĩa gia đình đoàn tụ sum vầy, bữa cơm tất niên còn là nghi thức tiễn biệt năm cũ, sửa soạn đón năm mới, mời Ông Công Ông Táo về trần thế tiếp tục cai quản việc bếp núc. Sau bữa cơm tất niên còn là lúc mọi người trong gia đình sửa soạn cúng giao thừa, tiễn năm cũ và đón mừng năm mới. Hãy cùng Blog So De tìm hiểu về cách cúng 30 Tết theo văn hóa cổ truyền bạn nhé.

Ý nghĩa của việc cúng 30 Tết

Chiều 30 Tết người Việt Nam như chính thức ăn Tết cổ truyền, một nét đẹp văn hóa truyền thống bao đời nay. Nhưng có lẽ hơn bao giờ hết một bữa cơm thịnh soạn cuối năm. Người Việt cho rằng sau khi cúng tổ tiên hay còn gọi là “đặt giường”, tất cả thành viên trong gia đình gồm nhiều thế hệ như ông bà, bố, mẹ, con, cháu sẽ sum vầy bên bữa cơm cuối cùng trong năm.

Trên bàn thờ tổ tiên không thể thiếu ngũ quả, các đồ lễ đều phải tố hảo, tươi tốt nhất. Tùy từng gia đình mà có thêm câu đối đỏ “gậy ông vải” (thường là 2 cây mía còn đủ cả ngọn, lá tươi tốt, buộc khum vào nhau để hai bên bàn thờ).

Ngày nay, tuy nhịp sống công nghiệp gấp gáp, nhưng mọi gia đình vẫn duy trì cúng cơm tất niên như một nghi thức tốt đẹp. Việc mua sắm đồ lễ cúng nhanh gọn hơn. Có một thực tế là bên cạnh những người thực hiện nghi thức này theo đúng lệ xưa, đáng chê trách có nhiều người vẫn còn mua nhiều vàng mã đốt trong ngày lễ tất niên mà chưa chắc đã hiểu hết ý nghĩa của nghi thức đó, hoặc chọn những món ăn quá cầu kỳ tốn kém, không hợp khẩu vị và phong tục người Việt. Sự thành kính đâu cốt bởi đồ cúng lễ hay mâm cao cỗ đầy mà điều chính là phải ở tâm của mỗi người.

Mâm cỗ cúng 30 Tết

Ở miền Bắc, một mâm cúng tất niên truyền thống thường gồm những món sau:

Bánh chưng, giò các loại (giò lụa, giò xào, giò bò), gà luộc, thịt đông, nem rán, đĩa xào thập cẩm (su hào, mộc nhĩ, miến, lòng gà), canh măng, chè kho, dưa hành muối, nộm đu đủ thịt bò khô hoặc nộm su hào, canh miến. Ngoài các món mặn, gia chủ dâng hoa tươi hoặc cành đào nhỏ, trầu cau, trà rượu, gạo muối.

Với các gia đình cúng chay thì có thể dâng cúng mâm cơm chay đơn giản hơn: Bánh chưng chay, chè kho, chè bà cốt (chè con ong), cơm, đậu rán, giò chay, canh củ quả chay hoặc canh măng chay, nộm đu đủ, xôi đậu xanh.

Mâm cúng ở miền Trung thường gồm: Bánh chưng, bánh tét, dưa món, chả lụa, gà bóp thấu, thịt đông, thịt heo luộc, giá chua, canh măng khô, đĩa cá chiên hay đĩa ram, vịt quay, bánh xèo.

Mâm cúng ở miền Nam gồm: Bánh tét kèm đĩa củ cải ngâm nước mắm; canh măng tươi, canh khổ qua (mướp đắng) nhồi thịt, thịt kho trứng với nước dừa, thịt heo luộc, gỏi tôm thịt, nem rán, chả giò, dưa giá, củ kiệu.

Với người miền Nam, mâm cỗ cúng tất niên còn có dưa hấu, mãng cầu, xoài, hồng xiêm, thanh long. Người miền Nam thường dâng cúng hoa cúc vạn thọ.

Thông thường thì cúng Tất niên được tổ chức vào ngày cuối cùng của năm âm lịch (cơm trưa hoặc chiều 30AL). Tuy nhiên, tùy thuộc vào điều kiện gia đình, các gia đình có thể cúng tất niên trước đó nhưng lễ cúng phải đảm bảo chu toàn và thành tâm.

Bài cúng 30 tết

Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.

Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.

Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ …..

Hôm nay là ngày ….. tháng Chạp năm Canh tý

Tín chủ (chúng) con là …..

Ngụ tại …..

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Hôm nay là ngày 30 tết chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh.

Theo như thường lệ tuệ trừ cáo tế cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận...

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lạy, 3 lần)

Kết luận

Cúng 30 Tết có ý nghĩa vô cùng đặc biệt và rất thiêng liêng. Mâm cơm này thậm chí còn được chuẩn bị cầu kỳ hơn cả ngày Tết. Có những món gì ngon, người dân đều bày biện để dâng lên tổ tiên. Nhưng dù sang nghèo ra sao, cỗ to hay nhỏ, chỉ cần vào chiều 30 Tết, các thành viên cùng quây quần bên nhau có nghĩa là Tết đã đến. Bữa cơm tất niên đúng nghĩa là một ngày hội của gia đình, của sự sum họp.

Tags liên quan: